PATATES MİLDİYÖSÜ

Patates yaprakları üzerinde küçük soluk yeşil ve sarımsı lekeler halinde ortaya çıkar. Hastalık ilerledikçe lekeler kahverengileşir ve orta kısımlar ölür. Yaprağın alt yüzeyinde kül renginde bir örtü meydana gelir. Uygun şartlarda hastalık tüm bitkiyi çürütür ve kendine has bir koku yayılır.

Zarar Şekli

Patates yumrusu yüzeyinde 3-6 mm çapında hafif çökük lekeler ortaya çıkar. Bu lekelerin altı da çürüktür ve rengi mor ile siyah arasında değişir. Bu çürümeler hava sıcaklığı düşükken (4oC) gelişmez ve kuru çürüklük olarak kalır. Sıcaklık yükselirse yaralar yaş çürüklük haline gelir. Hasat edilen bitkinin yumru verimi azdır, kalite ve pazar değeri düşer.

Mücadelesi

Kültürel Mücadele: Hastalıklı bitki artıkları ve yumrular tarladan uzaklaştırılmalı dır. Sertifikalı ve hastalıksız tohum kullanılmalıdır. Hastalığa dayanıklı patates tohumluğu dikilmeli ve patates ziraatı sabah ve akşam çiğ tutmayan güneye bakan tarlalarda yapılmalıdır.

Kimyasal Mücadele: Mildiyö'nün her yıl çıktığı yerlerde, hastalık belirtilerini beklemeden ortalama sıcaklığın 16 oC olması ile ilaçlı mücadeleye başlanmalıdır.

Hastalığın her yıl ortaya çıkmadığı yerlerde ise, ilaçlama için yaprakta lekelerin ortaya çıkması beklenmelidir. Uygun ilaç ve dozu için en yakın Tarım ve Köyişleri Bakanlığı İl ve İlçe Müdürlüklerine danışılmalıdır.

KURU ÇÜRÜKLÜĞÜ HASTALIĞI

Hastalığı toprakta bulunan mantarlar yapar. Hastalık ile bulaşık yumru patates başlangıçta açık kahverengidir, daha sonra koyulaşır veya çok koyu kahverengine döner. Zarar görmüş yumru çöker, kabuğu buruşur. Bazen çürüme içeriye doğru ilerler. Bazı mantar türleri beyaz, sarı, pembe ve gülkurusu renginde küfler meydana getirirler.

Mücadelesi:

Düşük sıcaklıkta (3-4oC) depolama gereklidir. Depo iyi havalanmalı ve nemi düşük olmalıdır. Yumrular hasatta veya depolamada yaralanmamalıdır. Temiz tohumluk kullanılmalıdır.

PATATES BÖCEĞİ

Erginleri yaklaşık 1 cm boyunda ve sırtı bombeli (şişkin) dir. Üst kanatlarının üzerinde siyah ve sarı uzunlamasına çizgiler vardır. Bu nedenle “Pijamalı Böcek” olarak da adlandırılır. Böceğin yumurtaları oval ve koyu sarı renklidir. Larvaları (yavruları) kambur duruşlu ve havuç kırmızısı rengindedir.

Yaşam Şekli: Patates böceği kışı toprak altında ergin olarak geçirir. İlkbaharda havaların ısınmasıyla toprak yüzüne çıkarak, beslenmeye başlar.

Ergin dişiler yumurtalarını gruplar halinde yaprakların alt yüzüne bırakırlar. Yumurtadan çıkan larvalar bitkilerle beslenip olgunlaştıktan sonra toprağa girer ve “pupa” denilen durgun bir dönemden sonra ergin olurlar. Yılda verdiği döl sayısı bölgelere göre değişir.


Zarar Şekli: Patates böceği’nin hem ergini hem de larvası zararlıdır. Bitkilerin yapraklarını genellikle dıştan başlayarak içe doğru bazen de yaprağın ortasında bir delik açarak ve bu deliği genişletmek suretiyle beslenirler. Patatesten başka, patlıcan, fide döneminde domates ve yabancı otlardan köpek üzümü’nde zarar yapar.

Mücadelesi

Kültürel Mücadele: Mücadelede ilaçsız yöntemler çok etkilidir. Bunların başında; hasadı tarlada yumru bırakılmayacak şekilde yapılmalıdır. Ergin ve larvaları büyük olduğundan, küçük tarlalarda toplanarak yok edilmeli, yumurtaları toplanıp ezilmelidir.

Kimyasal Mücadele: Kimyasal mücadelede birinci döle karşı ilaçlama bitkilerde ilk olgun larvalar görüldüğünde yapılmalıdır. İkinci döle karşı ilaçlama durumunda ise yumurtaların açılması (larvaların çıkışı) beklenmelidir. Larvalar ilk gelişme döneminde yaprakların alt yüzünde bulunduklarından yaprak altlarının ilaçlanmasına özen gösterilmelidir.

PATATES GÜVESİ

Erginleri çok küçük kelebeklerdir. İnce ve 1 cm uzunluktadır. Ön kanatları grimsi kahverengi ve üzeri koyu renkli irili ufaklı noktacıklıdır. Yumurtaları küçük, oval, parlak krem rengindedir.
Larvaların rengi beslendiği bitkiye göre beyaz veya yeşildir. Türkiye’de Ege, Marmara, Karadeniz ve Güney bölgelerimizde yaygındır.

Yaşam Şekli: Zararlı kışı ambar veya tarlada kalan patatesler üzerinde yumurta veya larva halinde geçirir. Kelebekler mart sonu veya nisan başında görülmeye başlar. Kelebekler çıkıştan 2-4 gün sonra, yumurtalarını yaprakların alt yüzlerine, çiçek, tomurcuk ve sürgünlere bırakırlar. Yumurtalardan çıkan larvalar, yaprak ve sürgülerde, ambarda patates yumrularında oyuklar açarak beslenirler. Yılda 3-8 döl verirler.

Zarar Şekli: Yapraklarla beslenen larvalar yapraklarda kahverengi lekeler meydana getirirler. Yapraktan sonra gövdeye geçerler ve genç sürgünleri kuruturlar. Yumruda kabuk altında oyuklar açarlar.
Mücadelesi

Kültürel Mücadele

Güve bulaşmasını önlemek için boğaz doldurma ve bakım işlemleri iyi yapılmalıdır. Hasat zamanında solmuş bitkiler kesilip yakılmalıdır.
Deponun pencerelerine kelebeklerin geçmeyeceği sıklıkta kafes telleri takılmalıdır.

Hasat sırasında güve bulaşmış yumrular ayrılmalı, ambara güve ile bulaşık çuval ve malzemeler konulmamalı ve ambar ilaçlanmalıdır.
Kimyasal Mücadele: Patatesin tarla döneminde ilaçlama tavsiye edilmemektedir.

Depoya patates konulmadan 20-25 gün önce deponun ilaçlanması gerekir. Boş depoda ilaçlamaya başlamadan önce, deponun her tarafı sert bir süpürge ile iyice süpürülerek toplanan artıklar imha edilmelidir. Bütün delik ve çatlaklar gözden geçirilerek onarılmalıdır. Deponun her tarafının yüzey ölçüleri hesaplanarak m2 üzerinden önerilen ilaç miktarı, kuru yer kalmayacak şekilde bütün yüzeye püskürtülmelidir.

Soğutma sistemli veya sıcaklığı 10oC’nin altında olan depolarda zararlı bulunsa bile gelişememektedir. Bu şekilde depolamanın yapılmadığı ve zararlının yoğun olduğu yerlerde depolamadan önce yumru ilaçlaması gerekebilir.

BOZKURT (TIRPAN KURDU)

Erginleri kelebektir. Ön kanatları grimsi kahverengidir ve üzerinde koyu kahverengi lekeler vardır. Yumurtaları sarımsı krem renginde üstten basık top şeklindedir. Olgun larvalar (tırtıl) siyahımsı gri renktedir ve boyları 5 cm‘ye ulaşır.

Yaşam Şekli: Kışı olgun larva halinde toprakta geçirir. Havaların ısınmasıyla kelebek haline gelir. Kelebekler çevredeki bitkiler bu arada patates üzerine ve toprağa yumurta bırakırlar. Yumurtadan çıkan larvalar, gündüz toprakta kalırlar ve gece beslenirler. Yılda 2-4 döl verirler.

Zarar Şekli: Bozkurtun genç larvaları bitkilerin taze yaprak ve sürgünlerini yerler. Olgun larva ise yalnız geceleri beslenir ve bitkiyi toprağa yakın kök boğazından keserek veya kemirerek, bitkinin kırılıp kurumasına neden olurlar. Ayrıca toprak içindeki yumruları da yerler.

Mücadelesi

Kültürel Mücadele: Patates kaldırıldıktan sonra patates yerinin sonbaharda sürülmesi etkili olmaktadır.

Kimyasal Mücadele: Tarlada yüz bitkide 1-3 kesik bitkiye veya larvaya rastlanırsa ilaçlı mücadele gerekir. İlaçlamada zehirli yem uygulaması veya yeşil kısım ilaçlaması yapılır.
Zehirli Yem: İlaç kepek ile kuruya karıştırılır ve şekerli su ile sünger haline gelene kadar nemlendirilir. Bu yem akşam üzeri ve özellikle sulamadan sonra dekara 5-8 kg hesabıyla bitki diplerine atılır.
Yeşil Kısım İlaçlaması: İlaçlı su bitkinin yeşil kısımlarına ve toprak yüzeyine püskürtülür.

TELKURDU

Ergin hali grimsi veya kahverengimsi siyah ve 1 cm boyunda bir böcektir. Görünüşü teli andırır. Larvaları parlak kiremit renginde veya saman sarısı rengindedir. Boyları 2-3 cm‘dir. Ülkemizin hemen hemen her yerinde yaygındır.

Yaşam Şekli: Telkurdu kışı larva veya ergin halde toprak içinde veya ot yığınlarının altında geçirir. Havaların ısınmasıyla larvalar toprak yüzeyine yaklaşarak beslenirler. Ergin böcekler yumurtalarını temmuz ayı ortalarına kadar toprağın 10-15 cm derinliğine tek tek veya toplu halde bırakır. Larvalar 2-5 yılda ergin hale gelirler.

Zarar Şekli:Toprağın altında yaşayan larvalar bitki köklerini yiyerek ve kalın kök veya yumruların içine girmek suretiyle zarar verirler. Zarar görmüş yumruların satış değeri düşer.

Mücadelesi

Kültürel Mücadele: Telkurdu’nun çok olduğu tarlalarda yaz sonu veya sonbaharda toprak işlemesi yapılmalıdır.

Kimyasal Mücadele: Bir bel ile tarladan 25 cm derinlikte alınan 10 toprak örneğindeki larva sayısı ortalama olarak 6 ve daha fazla ise ilaçlı mücadeleye karar verilir.

Patateste ilaçlama toprak veya tohumluk ilaçlaması şeklinde yapılır. Toprak ilaçlamasında dikimden önce önerilen ilaçlardan biri gerekli su ile karıştırılarak tarla yüzeyine püskürtülür ve bir sürüm aleti ile yüzeydeki ilaç 15-20 cm toprak derenliğine kadar karıştırılır. Tohumluk ilaçlaması ise, ilacın etiketinde tavsiye edildiği şekilde yapılır.

PATATES ÇÜRÜKLÜK NEMATODU (İplik Kurdu)

Dişi ve erkeği ince uzun silindir şeklindedir ve 1-2 mm uzunluğundadır. Patates yanında, süs bitkileri, havuç, nohut, domates, salatalık gibi bitkilerde de zarar yapar. Ülkemizde tüm bölgelerde bulunmakla birlikte bulaşık tohumlukların değişmesiyle yaygınlığı son yıllarda azalmıştır.

Zarar şekli: Patates yumrularında, kabuk altında koyu renkli süngerimsi çürüklükler yapar. İleri devrede kabuk kağıt gibi bir hal alır. Başlangıçta bu lekeler beyaz ve unumsudur. Bu nematod yumruda çatlama yapar. Bu nematodun yakın türü ise, patates bitkisinde bodurlaşma, kalınlaşma ve çarpıklık meydana getirir. Bulaşık yumrular nemli şartlarda depolanırsa, zararlı sağlam yumrulara da bulaşır. Depolardaki zarar % 3 ile % 12 arasında değişir.

Yaşam Şekli: Kışı yumurta veya ergin olarak patates yumrularında veya yabancı otlarda geçirir. Nemli ve ılıman şartlarda iyi gelişir. Kuraklığa dayanamaz.

Mücadelesi: İlaçlı mücadelesi yoktur. Bulaşık yumrular ayıklanarak yok edilmelidir. Mümkünse patates 4 yılda bir ekilmeli (Ekim nöbeti) temiz tohumluk kullanılmalı yabancı otlarla mücadele edilmeli yumrular serin ve kuru yerde saklanmalı zararlı ile bulaşık tohumların bir bölgeden diğerine geçişi engellenmelidir. (Karantina tedbirleri).

PATATES KİST NEMATODLARI

Bitki kökleri üzerine dikkatle bakıldığında görülebilen, önceleri beyaz veya altın sarısı renkte olan, patates hasadına yakın açık kahverengileşen, inci tanesi şeklindeki yuvarlak kistlerle tanınırlar. Kist, içi yumurta dolu olan ölü dişi vücududur. Erkekleri ince uzun, iplik şeklindedir. Kist içindeki canlı yumurtalar toprakta yıllarca kalabilir.

Zarar ve Yaşam Şekli: Köklerde beslenerek bitkiyi zayıf düşürür, ürünü azaltır. Patatesin çiçeklenmesinden itibaren kistler kökler üzerinde görülür, daha sonra olgunlaşarak toprağa dökülür.Tohumluk patates yumrularına yapışan bulaşık topraklar ve köklerle uzak mesafelere taşınır. Ayrıca bulaşık toprakların; insan, akarsu, kuş, rüzgar, toprak işleme aletleri veya paketleme materyalleri ile taşınmasıyla da yayılırlar.

Mücadelesi:

Bu nematodlar ülkemizde ilk defa Bolu (Dörtdivan)’da tespit edildiğinden, diğer bölgelere yayılmasını engelleyici önlemler alınmalıdır. Kist nematodları hem dış hem de iç karantina listemizdedir.Bulaşık alanlarda patates, domates, patlıcan gibi bitkilerin üretimi en az 8 yıl süre ile yapılmamalıdır. Tohumluk olarak kullanılacak patatesler, bulaşık tarlalarda yetiştirilmemelidir.
Sıcak aylarda tarlanın derin sürülmesiyle kistler güneş ışığına maruz bırakılarak mücadele edilebilir.

Tarlada bitki yokken toprak ilaçlaması yapılabilirse de çok etkili değildir. Patatesin çiçeklenme döneminde bitkide bodurlaşma, sararma, zayıf gelişme belirtileri görüldüğünde; bitkiler sökülür ve üzerinde inci tanesi şeklinde kistler aranır. Bu kistlerin görülmesi durumunda en yakın teknik teşkilata haber verilir.


Patates zararlılarına karşı kullanılacak ilaçlar ve kullanma dozları, en yakın Tarım ve Köyişleri Bakanlığı İl ve İlçe Müdürlüklerinden öğrenilmelidir.